MARCIN BYLICA
(1433 lub 1434/35–1490 lub 1493), astronom, astrolog, medyk, dyplomata, duchowny, profesor Universitas Istropolitana w Bratysławie.
Pochodził z Olkusza. Urodził się w rodzinie Jana, miejscowego rurmistrza czyli dozorcy wodociągów. Podstawy przyszłej wiedzy zdobył przypuszczalnie w rodzinnym mieście, gdzie uczęszczał do szkół. W 1452 roku podjął naukę w Akademii Krakowskiej. Cztery lata później (1456) uzyskał tytuł bakałarza sztuk wyzwolonych a w 1459 r. magistra na wydziale Artium. Uważany był za najzdolniejszego ucznia Marcina Króla z Żurawicy (ok. 1422-1453). Wykładał astronomię i astrologię na akademii w Krakowie. Później wyjechał do włoskiej Padwy (1460). Tutaj spotkał się z Regiomontanusem (właściwie Johannes Müller von Königsberg), niemieckim matematykiem, astronomem i astrologiem. Po kilku latach pojawił się jako wykładowca astronomii na uniwersytecie w Bolonii (1463). Następnie przybył do Rzymu (1464), gdzie był astrologiem kardynała Roderyka Borgii, późniejszego papieża Aleksandra VI. W Rzymie ponownie spotkał się z Regiomontanusem. Dialog naukowy obydwóch uczonych na temat błędów poglądów astronomicznych Gerharda z Cremony, Regiomontanus opisał w pisemku „Disputationes inter Viennensem et Cracoviensem super Cremonensia in planetarum theoriae deliramenta“ czyli Dialog między Wiedeńczykiem i Krakowianinem o bredzeniach Gerarda z Kremony na temat teorii planetarnych. Publikacja zawierała krytykę przestarzałego podręcznika astronomii.
W dwa lata później (1466) Marcin Bylica pojawił się na dworze Rozgona (Rozgonyi), węgierskiego magnata interesującego się astrologią. W 1467 roku Bylica przyjął zaproszenie Jana Vitéza. Przybył na dwór arcybiskupi. Przypuszczalnie wraz z Regiomontanusem wziął udział w urządzeniu i otwarciu założonego przez Macieja Korwina bratysławskiego Universitas Istropolitana, pierwszego uniwersytetu słowackiego (1467), którego większość wykładowców pochodziła z pobliskiego uniwersytetu w Wiedniu. Pozostali przybyli z uniwersytetów włoskich oraz z polskiego Krakowa. Tak jak Marcin Bylica, który był jednym z pierwszych wykładowców nowej uczelni. Podobnie jak Regiomontanus, który wykładał na nim matematykę i astronomię.
Bylica był jednocześnie astrologiem i lekarzem królewskiem króla węgierskiego Macieja Korwina (1472). Wspólnie z Regiomontanusem zajmował się obliczeniami tablic astronomicznych, które ten ostatni opublikował potem w Norymberdze. Po śmierci Jana Vitéza (1472), kanclerza uniwersytetu i przeniesieniu uczelni do Budy, Bylica nadal pozostał wykładowcą uniwersytetu. Oprócz tego był pronotariuszem stolicy apostolskiej i proboszczem parafii Matki Boskiej w Budzie. Przypuszczalnie prowadził też obserwacje astronomiczne w nowym obserwatorium założonym przez króla w stolicy Węgier. Na dworze w Wiedniu przebywał do śmierci Macieja Korwina (1490). Nowy król Władysław Jagiellończyk potwierdził mu wszystkie piastowane godności. Bylica był również astrologiem nowego króla węgierskiego.
Posiadał wysokie godności uniwersyteckie, np. doktorat medycyny i teologii (1483) oraz tytuły kościelne. Był archidiakonem w Zagrzebiu, plebanem w Budzie, archidiakonem w Gorycji, prepozytem wacki (węg.Vác), kustoszem kieleckim.
Zmarł prawdopodobnie ok. 1493 roku. Akademia Krakowska otrzymała w spadku po jego śmierci oprócz dzieł, także wiele cennych instrumentów atronomicznych, m.in. przypisywany Hansowi Dornowi, słynny globus nieba z astrolabium.
Źródła:
http://pl.wikipedia.org/wiki/Marcin_Bylica; http://sk.wikipedia.org/wiki/Marcin_Bylica;
http://www.matematycy.interklasa.pl/biografie/matematyk.php?str=bylica; http://www.wiw.pl/astronomia/eseje/historia/marcin/c1.asp
Waldemar Ireneusz Oszczęda
Polish 
Slovak