Julian Tuwim (1894-1953)-pl

Rok 2013 rokiem …

 

… Juliana Tuwima (1894-1953)

 

Julian Tuwim był wybitnym poetą polskim, pisarzem, autorem wodewili, skeczy, librett operetkowych i tekstów piosenek. Zaliczany jest do najpopularniejszych poetów dwudziestolecia międzywojennego. Współzakładał kabaret literacki „Pod Picadorem” i grupę poetycką „Skamander”. Był tłumaczem literatury rosyjskiej, francuskiej, niemieckiej i utworów z łaciny, bibliofilem i kolekcjonerem kuriozów.

Urodził się w Łodzi, w zasymilowanej, mieszczańskiej rodzinie żydowskiej. W latach 1904-1914 r. uczęszczał do łódzkiego Męskiego Gimnazjum Rządowego. W okresie gimnazjalnym zainteresował się twórczością poetów rosyjskich, Baudelaire’a, Whitmana, Verlaine’a i Leopolda Staffa oraz nauką esperanto. Owocem tych zainteresowań był przekład na esperanto wierszy Leopolda Staffa i jednego z utworów Juliusza Słowackiego.

Jako poeta zadebiutował wierszem „Prośba“ opublikowanym w „Kurierze Warszawskim” w 1913 roku pod inicjałami St. M. (Stanisławy Marchew – przyszłej żony).

W 1916 r. podjął studia prawa i filozofii na Uniwersytecie Warszawskim z których zrezygnował po jednym semestrze. Więcej czasu bowiem zaczął poświęcać twórczości lietrackiej i współpracy z kabaretami. Publikował w piśmie „Pro arte et studio”.

Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, założył wraz z grupą innych młodych poetów polskich grupę poetycką „Skamander“ wydającą miesięcznik poetycki o tej samej nazwie.

Tworzył kolejne tomy poezji: „Sokrates tańczący“ (1920), „Siódma jesień“ (1922), „Wierszy tom czwarty“ (1923), „Słowa we krwi“ (1926), „Rzecz czarnoleska“ (1929), „Biblia cygańska“ (1932) i „Treść gorejąca“ (1936). Napisał poemat „Bal w Operze“ (1936).

W czasie wojny polsko-bolszewickiej pracował w Biurze Prasowym Wodza Naczelnego Józefa Piłsudskiego.

Napaść hitlerowska na Polskę w 1939 r. zmusiła poetę do opuszczenia kraju. Przez Rumunię i Włochy dotarł do Francji. W Paryżu spotykał się z Janem Lechoniem, Antonim Słonimskim, Kazimierzem Wierzyńskim oraz Mieczysławem Grydzewskim w paryskiej kawiarni „Café de la Régence”.

Następnie w obliczu kapitulacji opuścił Francję. Przez Hiszpanię i Portugalię dostał się wraz z Janem Lechoniem do brazylijskiego Rio de Janeiro. Stąd później wspólnie z Kazimierzem Wierzyńskim udali się do Nowego Jorku (1942-1946).

Na początku 1946 roku działał w Komisji Pomocy Naukowej dla Kraju. Tam również napisał „Kwiaty polskie“ uważane za najważniejsze dzieło jego twórczości poetyckiej.

W 1946 powrócił do Polski. Zamieszkał w Warszawie, gdzie przez kilka miesięcy w 1947 był kierownikiem artystycznym Teatru Muzycznego w Domu Wojska Polskiego. W latach 1948-51 został dyrektorem artystycznym Teatru Nowego w Warszawie, a później jego kierownikiem literackim.

Po powrocie do kraju ze względów politycznych mniej tworzył artystycznie i opublikował tylko kilka wierszy. Więcej czasu poświęcał natomiast tłumaczeniu, szczególnie literatury rosyjskiej (Puszkin, Gogol, Majakowski). W latach 1949-1953 prowadził rubrykę „Cicer cum caule“,  czyli Groch z kapustą w „Problemach”.

Był bibliofilem i kolekcjonerem kuriozów (napisał „Czary i czarty polskie“, „Wypisy Czarnoksięskie“, „Polski słownik pijacki“ i antologię bachiczną „Pegaz dęba, czyli panopticum poetyckie“).

Zajmował się badaniami językowymi. Napisał znakomite ponadczasowe wiersze dla dzieci m.in. Lokomotywa, Ptasie radio, Okulary, Słoń Trąbalski, Bambo, Kotek, Abecadło, Rzepka.

Za twórczość nagrodzony został licznymi nagrodami artystycznymi. Posiadał tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Łódzkiego /1949/ i był laureatem nagrody literackiej pierwszego stopnia /1951/.

Organizatorem i pomysłodawcą Roku Tuwima było miasto Łódź, któremu poeta poświęcił kilka swoich utworów i nazwał najwspanialszym miastem na ziemi.

W roku 2013 przypada sześćdziesiąta rocznica śmierci poety /1953/ i setna jego debiutu poetyckiego /1913/.

 

Opracował: Waldemar Oszczęda