Levoča -pl

Ratusz, z tyłu kości'ł św.Jakuba

Levoča (Lewocza) leży na północy Słowa­cji, na terenie Spisza, u podnóża Levočských vrchov. Centrum mia­sta, ze względu na swój niepowta­rzalny, dobrze zachowany średniowieczny charakter,  mnóstwo zabytków kultury i sztuki, świad­ków burzliwej historii miasta, re­gionu i kraju, posiada statut miej­skiego rezerwatu zabytków.

Tereny, na których obecnie rozpościera się miasto Levoča, były już w dawnej przeszłości zamieszkałe przez ludzi różnych na­rodów i kultur. Najstarsze ślady osiedlenia sięgają okresu neolitu, najmłodsze natomiast słowiań­skich czasów Wielkiej Morawy.

Historia miasta swoimi po­czątkami sięga głęboko w prze­szłość. Podczas wielkiego najazdu Tatarów na Słowację i Węgry w latach 1241-42, Levoča była poważ­nie zniszczona, lecz już w połowie XIII wieku podniosła się ze zgliszczy, została odbudowana i wkrótce zaczęła się dynamicznie rozwijać, stając się najważniej­szym miastem Spisza.

Levoča znana jest ze swojego znakomicie zachowanego, histo­rycznego centrum miasta, tworzą­cego miejski rezerwat zabytków i posiadającego średniowieczny charakter. Z wielu zabytków kultury i sztuki, najbardziej cennymi i godnymi uwagi są zabytki dziedzictwa narodowego.

Wstępując poprzez średnio­wieczne mury do wnętrza miasta jedną z zachowanych bram, warto rozpocząć jego zwiedzanie od ryn­ku, zwanego obecnie placem Mi­strza Pawła.

Na środku placu znajduje się szereg zabytków, takich jak: ra­tusz, pręgierz, zbór protestancki, budynek wag miejskich, dom han­dlowy, szkoła, remiza i wspomnia­ny wcześniej kościół św. Jakuba.

 

Rynek miasta otoczony jest rzędem ponad sześćdziesięciu ka­mieniczek mieszczańskich i do­mów patrycjuszy, z których więk­szość pochodzi z okresu po poża­rze (ogień strawił niemal całą ów­czesna zabudowę miejską) z XV i XVI wieku. Tak, jak w średniowieczu, tak i dziś, pełni ważną rolę w życiu Levočy. Stanowi jej centralny, środkowy punkt, do którego zbiega się, niczym nitki pajęczyny, sieć ulic i uliczek wiodących od bram i baszt murów miejskich.

Stojący pośrodku rynku bu­dynek ratusza zbudowano w stylu gotyckim w XV wieku. W 1615 ro­ku został on rozbudowany i dobudo­wany w południowej części. Uzu­pełniony arkadami i podcieniami na parterze i piętrze. Po przebudo­wie w 1768 roku budynek otrzymał cechy barokowe.

Pierwsze piętro wnętrza bu­dynku zajmują: duża sala przed­sionka i sala zebrań, gdzie na ob­radach zbierali się członkowie ra­dy miejskiej. Jak podają niektóre przewodniki turystyczne, wprost z tego pomieszczenia można było kiedyś zejść po kręconych scho­dach do piwnic, zapełnionych becz­kami świetnego, tokajskiego wina.

Obok ratusza znajduje się w Lewočy pręgierz, wykonany z ręcznie kutych prętów żelaza. Klatka „wstydu“, posiadająca kształt kopuły, pochodzi z 1600 roku.

Zatrzymując się przy pręgie­rzu, średniowiecznym narzędziu kary, warto zapoznać się ze smut­ną historią skazanej na śmierć Białej Pani z Lewočy, której duch od wieków błądzi w murach miasta, ukazując się czasami jego mieszkańcom. Potępiona dusza w ten sposób pokutuje za ciężki grzech zdrady miasta, która spo­wodowała oddanie go na pastwę wojsku cesarskiemu, o czym pisał także wódz węgierskich powstańców Franciszek II Rakoczy w swo­ich pamiętnikach z 1709 roku.

Kobietę uznaną za zdrajczynię skazano na śmierć poprzez ścięcie katowskim mieczem na miejskim rynku, obok pręgierza. Wiele lat później legenda o niej trafiła do li­teratury, pojawiając się na kar­tach powieści węgierskiego pisa­rza urodzonego w Komarnie Mór Jokai, jako „Lewocka Biała Pani“.

Jednak legenda o Białej Pani to nie jedyny magnes przyciąga­jący co roku do Lewočy tłumy turystów. W mieście znajduje się gotycki kościół farny św. Jakuba. Budowla powstała prawdopodob­nie jeszcze przed 1400 rokiem i jest drugim co do wielkości średniowiecznym, gotyckim kościołem na terenie Słowacji.

We wnętrzu kościoła znajduje się arcydzieło Mistrza Pawła z Lewočy, ołtarz główny wykonany w latach 1508-1517.

Średniowieczne dzieło drew­nianej, spiskiej, gotyckiej sztuki sakralnej posiada imponujące rozmiary:18,6 metrawysokości i6,3 metraszerokości. Ogromny ołtarz jest przypuszczalnie naj­większym i najwyższym gotyckim ołtarzem, nie tylko w Europie, ale i na świecie.

Centralna część dzieła przed­stawia scenę „Ostatniej wiecze­rzy“. W skrzyni ołtarzowej, umieszczonej nad „Ostatnią wie­czerzą“, znajdują się monumental­ne postacie: Madonny z Dziecię­ciem (wysokości2,47 m), św. Jakuba Starszego (2,32 m) i św. Ja­na Apostoła (2,30 m). Skrzydła oł­tarza dekorują reliefy. Po ich zamknięciu, z drugiej, odwróconej strony zobaczyć można malowi­dła deskowe (5 z XV w., 2 z XVI w., pozostałe z XVII i XVIII w.), re­nesansowe nagrobki miejscowej szlachty i patrycjuszy, zachowane w znakomitym stanie. W gruncie rzeczy jest to prawdziwe muzeum średniowiecznej sztuki sakralnej.

Mistrz Paweł, znakomity średniowieczny snycerz, trafił do dy­namicznie rozwijającego się mia­sta prawdopodobnie około 1506 roku. Warunki ogólne sprzyjały wtedy rozwojowi handlu, rzemio­sła i sztuki. Nic więc dziwnego, że osiadł w Lewočy i tutaj otworzył swój warsztat snycerski, w któ­rym wykonał mnóstwo znakomitych dzieł sztuki sakralnej, zacho­wanych do dziś w wielu słowac­kich miastach.

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda

 

sk_SKSlovak

Z organizačných a technických dôvodov rušíme oslavy- Deň poľskej vlajky a poľskej diaspóra 18.5.2024 v Rajeckých Tepliciach. O náhradnom termíne Vás budeme informovať.