Miejscowość Niedzica

Niedzica to niewielka zamagurska miejscowość zamieszkiwana przez około 1 600 mieszkańców. Położona jest nad rzeką Niedziczanką, prawym dopływem Dunajca, u podnóża góry Cisówki i Hombarku, wzniesień pasma Pienin Spiskich, w pobliżu Zbiornika Czorsztyńskiego. Administracyjnie należy do województwa małopolskiego, powiatu nowotarskiego, gminy Łapsze Niżne.

Lokowana była w 1209 roku przez komesa spiskiego Rudgera z Tyrolu, z nadania Andrzeja II (1176-1235), króla Węgier. Przez wieki znajdowała się na obszarze Królestwa Węgierskiego. Po zakończeniu pierwszej wojny światowej i rozpadzie Austro-Węgier, na podstawie przesłanek etnicznych przyznana została decyzją Rady Ambasadorów w Spa (1920) Polsce wraz z obszarem tzw. Zamagurza.

Na terenie Niedzicy, poza znanym starym średniowiecznym zamkiem Dunajec położonym nad Zbiornikiem Corsztyńskim, warto na pewno obejrzeć:

– kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, zbudowany ok. 1320 roku (wspomina się również

rok 1278) ze znajdującą się w jego prezbiterium cenną polichromią z ok. 1410 r., tryptykiem

patrona kościoła św. Bartłomieja (1452), barokowymi organami z 1660 r. oraz cennym

obrazem „Męczeństwo św. Bartłomieja” (1770),

– budynek starej szkoły podstawowej (obecnie przedszkole) w którym 25 marca 1942 roku

urodził się Michal Dočolomanský (zm. 2008, Bratislava, Słowacja), znany aktor słowacki,

znakomity odtwórca roli Janosika (w latach 1974-2002) w polskim muzykalu „Na szkle

malowane”

– położony na górze Tabor drewniany piętrowy spichlerz z murowaną piwnicą z XVIII w.,

jedyny tego typu obiekt na całym Podtatrzu w którym urządzona jest wystawa „Sztuka

ludowa Spisza” i drewniany budynek starej strażnicy celnej, z mansardowym dachem

pokrytym gontem,

– kaplicę św. Michała Archanioła stojącą przy drodze na zamek Dunajec na wzgórzu Glinik,

murowaną i krytą gontem, z XVII w.; jedna powieść głosi, że zbudowana została na miejscu

bitwy walczących o zamek oddziałów Ferdynanda Habsburga i Jana Zapolyi; inna,

natomiast wiąże historię jej budowy z miejscem nieszczęśliwego upadku z konia właściela

zamku zwanego przez miejscowych „grofem” i skręcenia przez niego karku;

wewnątrz kaplicy znajdował siękiedyś obraz św. Michała strącającego w otchłań piekielną

szatana (z 1802 roku), który ze względów bezpieczeństwa znajduje się obecnie na zamku

Dunajec,

– kaplicę św. Rozalii zwzmiankowaną w 1700 roku,

– prywatny cmentarz rodziyn Salamonów, ostatnich prywatnych właścieli zamku Dunajec, urządzony pod niewielką wapienną skałą Groby w Pieninach Spiskich; cmentarz założyła w 1936 roku Ilona Salamonowa, ostatnio włáscielka zamku Dunajec przenosząc do prywatnego rodzinnego grobowca prochy swojego męży Gejzy zmarłego w 1920 roku, jego brata Andera i jego stryja Gejzy; na cmentarzu złożone zostały też prochy Ilony Salamonowej, która w końcu wojny na zawsze opuściła zamek i zmarła na Węgrzech w 1964 roku oraz jej syna Istvana,

– resztki cmentarza żydowskiego urządzonego w przysiółku Podgłębokie, gdzie mimo dewastacji zachowało się kilka piaskowcowych nagrobków z przełomu XIX i XX w., z inskrypcjami hebrajskimi

– Zespół Elektrowni Wodnych w Niedzicy  z zaporą i elektrownią zbudowaną w latach 1975 –  1997

Waldemar Ireneusz Oszczęda