O  powstaniu  słowiańskiego  pisma czyli  jak  święty  Cyryl – Konstanty i  święty Metody  zestawili  alfabet słowiański

 

Nasi przodkowie Słowianie nie posiadali w początkach swojego istnienia księgi pisane ponieważ nie poznali pismo. „Czytali” jednak i porozumiewali się  stosując do tego celu system różnego rodzaju kresek i nacięć zwanych karbami. Z powodu braku własnego pisma nie zaliczano ich do grupy cywilizowanych narodów Europy, lecz uważano za pogański naród barbarzyńców. Po przybyciu z Konstantynopola do Wielkich Moraw misji chrześcijańskiej św.Cyryla-Konstantego i św.Metodego ich mieszkańcy przyjęli chrzest Dzięki działalności i wysiłku wspominanych misjonarzy i apostołów Kościoła nauczyć się też mogli pisać we własnym języku słowiańskim bez użycia łacińskich lub greckich liter. Niemożliwe bowiem było np. napisanie przy pomocy greckich liter słowiańskich słów bogъ – bóg, životъ – żywot, życie, dzělo – bardzo, crьkovь – cerkiew, kościół, člověkъ – człowiek, širota – rozległość, ščedroty – szczodrość, junostь – młodość, pokarm, ρdu – gdzie, językъ – język, jadъ – jadło lub innym im podobnym. Sytuacja pod tym względem uległa właśnie zmianie z chwilą pojawienia się bizantyjskich nauczycieli.

„Później jednak miłujący Bóg, który wszystkim kieruje, nie pozostawił ludzkie plemię słowiańskie bez wiedzy, ale przywiódł całe do oświecenia i  zbawienia, zmiłował się nad plemionem słowiańskim i  zesłał mu świętego Konstantego Filozofa, zwanego Cyrylem, męża sprawiedliwego i  prawego. I  ten dla nich wytworzył trzydzieści osiem liter, niektóre według wzoru i  liter greckich, inne znów według języka słowiańskiego, począwszy wzorem greckim jako pierwszym. Ten bowiem zaczyna się od  „alfy“ i on zaczął od „az“. Od „az“ tak zaczynają obydwa. I jak to robili oni (Grecy), aby naśladowali litery żydowskie tak i on (naśladował) greckie…

To są właśnie litery słowiańskie i tak mają się pisać i wymawiać: a, b, v, g.

…Gdy przeszło lat wiele, zebrało się na rozkaz Boży siedemdziesiąt mężów, którzy przetłumaczyli (Biblię) z języka żydowskiego do greckiego, przy czym święty Konstanty zwany Cyrylem jedyny wytworzył litery języka słowiańskiego i przetłumaczył księgi w ciągu kilku zaledwie lat, gdy ich tylu za lat wiele. Siedmiu z  nich tworzyło litery, siedemdziesięciu tłumaczyło. Dlatego są litery słowiańskie świętsze i  godniejsze szacunku ponieważ tworzył ich święty mąż, gdy greckie – pogańscy Helleni.

Zapytasz się mędrców greckich i powiesz: „Kto wam wytworzył litery lub przetłumaczył księgi i kiedy? “ tak mało którzy z nich to wiedzą.

Zapytasz się słowiańskich mędrców i  powiesz: „Kto wam wytworzył litery i  przetłumaczył księgi?“, tak wszyscy wiedzą i  odpowiedzą: „Święty Konstanty Filozof zwany Cyrylem. Ten z bratem swoim Metodym wytworzył litery i księgi przetłumaczył  ponieważ  żyją jeszcze ci, którzy ich widzieli.” I zapytasz jeszcze kiedy to było, wiedzą też to i powiedzą, że w czasach greckiego cesarza Michała i Borysa, księcia (króla) bułgarskiego i Rastislava księcia morawskiego i  Koceľa, księcia blateńskiego  w  6363 roku od stworzenia świata. Są i inne odpowiedzi, które powiemy w innym miejscu, bowiem szkoda teraz na to czasu. Takie wiadomości, bracia Słowianie dał Bóg, któremu niech będzie chwała, sława, cześć i moc teraz i na wieki wieków. Amen.”

Tak w kronikach starego państwa wielkomorawskiego opisana została historia powstania pierwszego słowiańskiego alfabetu i pisma. Niniejszy fragment pochodzi z napisanego przypuszczalnie ok. 893 roku traktatu „Opowieści mnicha Chrabra, jak święty Cyryl zestawił pismo Słowianom” /„O literach” (О ПИСМЕНЕХЪ)/

Mnich Chrabr znany również jako Czernorizec Chrabyr lub Mnich Chrobry, był średniowiecznym bułgarskim pisarzem działającym w presławskiej szkole piśmienniczej na przełomie IX i X wieku.

Warto dodać, że słowiańskie litery a, b, v, g  wspominane są również w najstarszym ruskim latopisie mnicha Ławrientija. W latopisie mołdawskim natomiast wzmiankuje się litery a, b, v  aż do ę.

Inny latopis pochodzący z troicko-siergijewskiej ławry (z XVI w.) zawiera litery a, b, v, g, d, e, ž, dz, z, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, f, ch, ó, c, č, š, št, ъ, ь, ě, ju, ρ, ja, y.

Większość rękopisów zawiera i opisuje cały alfabet czyli abecadło jak np. niniejszy fragment:

„To są litery słowiańskie i tak należy je pisać i wymawiać: a, b, v  aż  ę. I z nich dwadzieścia cztery są podobne do liter greckich. Są one następujące: a, v, g, d, e, z, i (th/eta, i), k, l, m, n, x, o, p, r, s, t, u, f, ch, ps, ó. I czternaście (jest) według języka słowiańskiego. Są to następujące litery:  b, ž, dz, c, č, š, šč, ъ, y, ь, ě, ju, ρ, ę …”.

 

Alfabet głagolicy, który opracowała Mgr. Monika Koncošová (źródło: internet)

      Współczesna paleografia głagolicy bo tak bowiem nazwano pierwsze słowiańskie pismo zestawione świętym Cyrylem- Konstantym, skłonna jest przyjąć pogląd, że właśnie to pismo było pismem, który przyniósł ze sobą Konstanty do Wielkich Moraw. Naukowcy i badacze bułgarscy np. przyjmują hipotezę, że już w I połowie IX wieku na bazie pisma greckiego powstało nowe nowe pismo słowiańskie znane dziś pod oznaczeniem cyrylicy (późniejsza azbuka), które Konstanty udoskonalił. Chociaż większość naukowców uważa, że traktat mnicha Chrabra dotyczy owszem tylko głagolicy jako innego pisma słowiańskiego i fragment o trzydziestu ośmiu literach uważany jest za późniejszą  „wstawkę” do napisanego o wiele wcześniej oryginalnego tekstu. Wstawka natomiast dotyczy prawdopodobnie cyrylicy, pisma macedońsko-bułgarskiego, którego ślady potwierdzające jej poznanie odnaleziono również na Wielkich Morawach. Wzmianka o rzekomym szybkim zestawieniu alfabetu i pisma zawiera co prawda elementy fabularyzywanej legendy, lecz w ogóle nie można wątpić w ogromne znaczenie dzieła świętego Konstantego, który wykorzystując swoje nieprzeciętne umiejętności, talent językowy i wiedzę filozoficzną, potrafił wytworzyć dzieła na chwałę Bożą. Warto jeszcze zwrócić uwagę, że cyrylica formą liter i wartościami liczbowymi za wyjątkiem liter utworzonych ze słowiańskich zgłosek, prawie całkowicie uwzględnia litery greckie. Głagolica natomiast różni się innym systemem liczbowym, charakterystycznym orientalnym sposobem pisania, zawieszeniem na górną kreskę. Z tego powodu uważa się, że jej litery pochodzą z obszarów bizantyjskich i syryjskich. Niektórzy badacze pisma mają jednak na ten temat odmienne zdanie. Pochodzenie liter słowiańskiego alfabetu pozostaje więc do znacznej miary nadal nierozwiązanym dotychczas problemem paleografii.

Gdy Konstanty z Metodym przybyli do państwa wielkomorawskiego rozpoczęli jak wspominają stare kroniki i powieści, pracę nad zestawieniem liter alfabetu słowiańskiego.

Być może więc prawie ze słowiańskich  „kresek” i nacięć czyli karbów, pogańskich i barbarzyńskich  „rysunków” powstało pierwsze słowiańskie pisma.

Dzięki bizantyjskiej misji chrystianizacyjnej św. Cyryla-Konstantego i Metodego na obszarach zamieszkiwanych ludem słowiańskim pojawił się stworzony przez nich obrządek słowiański oraz język staro-cerkiewno-słowiański.

 

 

Waldemar Ireneusz OszczędaO  powstaniu  słowiańskiego  pisma czyli  jak  święty  Cyryl – Konstanty i  święty Metody  zestawili  alfabet słowiański

 

Nasi przodkowie Słowianie nie posiadali w początkach swojego istnienia księgi pisane ponieważ nie poznali pismo. „Czytali” jednak i porozumiewali się  stosując do tego celu system różnego rodzaju kresek i nacięć zwanych karbami. Z powodu braku własnego pisma nie zaliczano ich do grupy cywilizowanych narodów Europy, lecz uważano za pogański naród barbarzyńców. Po przybyciu z Konstantynopola do Wielkich Moraw misji chrześcijańskiej św.Cyryla-Konstantego i św.Metodego ich mieszkańcy przyjęli chrzest Dzięki działalności i wysiłku wspominanych misjonarzy i apostołów Kościoła nauczyć się też mogli pisać we własnym języku słowiańskim bez użycia łacińskich lub greckich liter. Niemożliwe bowiem było np. napisanie przy pomocy greckich liter słowiańskich słów bogъ – bóg, životъ – żywot, życie, dzělo – bardzo, crьkovь – cerkiew, kościół, člověkъ – człowiek, širota – rozległość, ščedroty – szczodrość, junostь – młodość, pokarm, ρdu – gdzie, językъ – język, jadъ – jadło lub innym im podobnym. Sytuacja pod tym względem uległa właśnie zmianie z chwilą pojawienia się bizantyjskich nauczycieli.

„Później jednak miłujący Bóg, który wszystkim kieruje, nie pozostawił ludzkie plemię słowiańskie bez wiedzy, ale przywiódł całe do oświecenia i  zbawienia, zmiłował się nad plemionem słowiańskim i  zesłał mu świętego Konstantego Filozofa, zwanego Cyrylem, męża sprawiedliwego i  prawego. I  ten dla nich wytworzył trzydzieści osiem liter, niektóre według wzoru i  liter greckich, inne znów według języka słowiańskiego, począwszy wzorem greckim jako pierwszym. Ten bowiem zaczyna się od  „alfy“ i on zaczął od „az“. Od „az“ tak zaczynają obydwa. I jak to robili oni (Grecy), aby naśladowali litery żydowskie tak i on (naśladował) greckie…

To są właśnie litery słowiańskie i tak mają się pisać i wymawiać: a, b, v, g.

…Gdy przeszło lat wiele, zebrało się na rozkaz Boży siedemdziesiąt mężów, którzy przetłumaczyli (Biblię) z języka żydowskiego do greckiego, przy czym święty Konstanty zwany Cyrylem jedyny wytworzył litery języka słowiańskiego i przetłumaczył księgi w ciągu kilku zaledwie lat, gdy ich tylu za lat wiele. Siedmiu z  nich tworzyło litery, siedemdziesięciu tłumaczyło. Dlatego są litery słowiańskie świętsze i  godniejsze szacunku ponieważ tworzył ich święty mąż, gdy greckie – pogańscy Helleni.

Zapytasz się mędrców greckich i powiesz: „Kto wam wytworzył litery lub przetłumaczył księgi i kiedy? “ tak mało którzy z nich to wiedzą.

Zapytasz się słowiańskich mędrców i  powiesz: „Kto wam wytworzył litery i  przetłumaczył księgi?“, tak wszyscy wiedzą i  odpowiedzą: „Święty Konstanty Filozof zwany Cyrylem. Ten z bratem swoim Metodym wytworzył litery i księgi przetłumaczył  ponieważ  żyją jeszcze ci, którzy ich widzieli.” I zapytasz jeszcze kiedy to było, wiedzą też to i powiedzą, że w czasach greckiego cesarza Michała i Borysa, księcia (króla) bułgarskiego i Rastislava księcia morawskiego i  Koceľa, księcia blateńskiego  w  6363 roku od stworzenia świata. Są i inne odpowiedzi, które powiemy w innym miejscu, bowiem szkoda teraz na to czasu. Takie wiadomości, bracia Słowianie dał Bóg, któremu niech będzie chwała, sława, cześć i moc teraz i na wieki wieków. Amen.”

Tak w kronikach starego państwa wielkomorawskiego opisana została historia powstania pierwszego słowiańskiego alfabetu i pisma. Niniejszy fragment pochodzi z napisanego przypuszczalnie ok. 893 roku traktatu „Opowieści mnicha Chrabra, jak święty Cyryl zestawił pismo Słowianom” /„O literach” (О ПИСМЕНЕХЪ)/

Mnich Chrabr znany również jako Czernorizec Chrabyr lub Mnich Chrobry, był średniowiecznym bułgarskim pisarzem działającym w presławskiej szkole piśmienniczej na przełomie IX i X wieku.

Warto dodać, że słowiańskie litery a, b, v, g  wspominane są również w najstarszym ruskim latopisie mnicha Ławrientija. W latopisie mołdawskim natomiast wzmiankuje się litery a, b, v  aż do ę.

Inny latopis pochodzący z troicko-siergijewskiej ławry (z XVI w.) zawiera litery a, b, v, g, d, e, ž, dz, z, i, j, k, l, m, n, o, p, r, s, t, u, f, ch, ó, c, č, š, št, ъ, ь, ě, ju, ρ, ja, y.

Większość rękopisów zawiera i opisuje cały alfabet czyli abecadło jak np. niniejszy fragment:

„To są litery słowiańskie i tak należy je pisać i wymawiać: a, b, v  aż  ę. I z nich dwadzieścia cztery są podobne do liter greckich. Są one następujące: a, v, g, d, e, z, i (th/eta, i), k, l, m, n, x, o, p, r, s, t, u, f, ch, ps, ó. I czternaście (jest) według języka słowiańskiego. Są to następujące litery:  b, ž, dz, c, č, š, šč, ъ, y, ь, ě, ju, ρ, ę …”.

 

Alfabet głagolicy, który opracowała Mgr. Monika Koncošová (źródło: internet)

      Współczesna paleografia głagolicy bo tak bowiem nazwano pierwsze słowiańskie pismo zestawione świętym Cyrylem- Konstantym, skłonna jest przyjąć pogląd, że właśnie to pismo było pismem, który przyniósł ze sobą Konstanty do Wielkich Moraw. Naukowcy i badacze bułgarscy np. przyjmują hipotezę, że już w I połowie IX wieku na bazie pisma greckiego powstało nowe nowe pismo słowiańskie znane dziś pod oznaczeniem cyrylicy (późniejsza azbuka), które Konstanty udoskonalił. Chociaż większość naukowców uważa, że traktat mnicha Chrabra dotyczy owszem tylko głagolicy jako innego pisma słowiańskiego i fragment o trzydziestu ośmiu literach uważany jest za późniejszą  „wstawkę” do napisanego o wiele wcześniej oryginalnego tekstu. Wstawka natomiast dotyczy prawdopodobnie cyrylicy, pisma macedońsko-bułgarskiego, którego ślady potwierdzające jej poznanie odnaleziono również na Wielkich Morawach. Wzmianka o rzekomym szybkim zestawieniu alfabetu i pisma zawiera co prawda elementy fabularyzywanej legendy, lecz w ogóle nie można wątpić w ogromne znaczenie dzieła świętego Konstantego, który wykorzystując swoje nieprzeciętne umiejętności, talent językowy i wiedzę filozoficzną, potrafił wytworzyć dzieła na chwałę Bożą. Warto jeszcze zwrócić uwagę, że cyrylica formą liter i wartościami liczbowymi za wyjątkiem liter utworzonych ze słowiańskich zgłosek, prawie całkowicie uwzględnia litery greckie. Głagolica natomiast różni się innym systemem liczbowym, charakterystycznym orientalnym sposobem pisania, zawieszeniem na górną kreskę. Z tego powodu uważa się, że jej litery pochodzą z obszarów bizantyjskich i syryjskich. Niektórzy badacze pisma mają jednak na ten temat odmienne zdanie. Pochodzenie liter słowiańskiego alfabetu pozostaje więc do znacznej miary nadal nierozwiązanym dotychczas problemem paleografii.

Gdy Konstanty z Metodym przybyli do państwa wielkomorawskiego rozpoczęli jak wspominają stare kroniki i powieści, pracę nad zestawieniem liter alfabetu słowiańskiego.

Być może więc prawie ze słowiańskich  „kresek” i nacięć czyli karbów, pogańskich i barbarzyńskich  „rysunków” powstało pierwsze słowiańskie pisma.

Dzięki bizantyjskiej misji chrystianizacyjnej św. Cyryla-Konstantego i Metodego na obszarach zamieszkiwanych ludem słowiańskim pojawił się stworzony przez nich obrządek słowiański oraz język staro-cerkiewno-słowiański.

 

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda