Ochtińska Jaskinia Aragonitowa

Zlokalizowana jest w lesie, w pobliżu drogi łączącej słowackie miasta Rožňava i  Jelšava, za miejscowością Gočaltovo. Znajduje się na obszarze tzw. ochtińskiego kryptokrasu, na północnozachodnim zboczu wzniesienia Hrádok (809 mn.p.m.), w Revúckej vrchovine (Wzgórzach Rewuckich). Jest unikalnym zjawiskiem przyrodniczym, w wyniku którego doszło do powstania interesującego zjawiska krasowego, z wyjątkowym bogactwem i  różnorodnością wytworów aragonitowych oraz sposobem powstania i rozwoju podziemnego wnętrza jaskini.

Jaskinię odkryli przypadkowo, podczas drążenia sztolni poszukiwawczo – badawczej „Kapusta“, M.Cangár i  J. Prošek, pracownicy państwowej firmy geologicznej. Geologowie, po oględzinach podziemia, postanowili unikalny wytwór przyrody udostępnić turystom. W tym celu, w 1966 r. wykonane zostały roboty górnicze, których wynikiem było wydrążenie i przygotowanie sztolni wejściowej o długości145 m. W kilka lat później (1972) jaskinię udostępniono publiczności. Ogólna długość trasy wycieczkowej wynosi łącznie z  korytarzem wejściowym 585 metrów Wejście do jaskini urządzone zostało w budynku, na wysokości642 m n.p.m. Przy zejściu do jaskini, turyści pokonują różnicę30 m wysokości. Wewnątrz znajdują się klinowe, zwężające się w górę korytarze i  komory, które powstały w wyniku erozyjnego działania wody opadowej, przesiąkającej z powierzchni do wnętrza, wzdłuż wyraźnych pęknięć i szczelin tektonicznych. Rozmaite, przeważnie poziome korytarze i  komory, położone są między równoległymi zaburzeniami tektonicznymi. Powstały najczęściej w wyniku erozyjnego działania powolnej cyrkulacji wody oraz mieszania się wód o  różnej temperaturze i  składzie chemicznym. Wskazuje na to mnóstwo nieregularnych nisz i kopuł sklepieniowych. Wzdłuż pierwotnego zwierciadła wody, które obniżyło się i  długo stagnowało, wytworzyły się wygładzone erozją sklepienia i boczne wcięcia do skalnych ścian. Z geologicznego punktu widzenia występują w jaskini aż trzy generacje aragonitu, który wytworzył się z roztworów wodnych o wysokiej zawartości jonów Mg, Fe i Mn w warunkach ustalonego mikroklimatu. Część wapieńców została w końcu drugorzędu hydrotermalnie metamorfowana na ankeryty i syderyty.

Najstarszym aragonitem* są mleczno zabarwione, owalne formacje sprzed 121 – 138 tysięcy lat, z częściowo rekrystalizowanym aragonitem, które miejscami przemieniły się na kalcyt. Najwięcej jest aragonitu drugiej generacji, występującego w postaci

kilkudziesięciocentymetrowych igieł i iglic, zakrzywionych do spiral (wiek datowany na 14 tysięcy lat), skoncentrowanych do atrakcyjnych aragonitowych „kępek” i „krzaków”. Tworzą one atrakcyjne do oglądania, tzw. „żelazne kwiaty”. Aragonit drugiej generacji ciągle się rozwija i rośnie, co nadaje mu ładny biały kolor i „czysty” wygląd. Najmłodszą generacją aragonitu jest powstający obecnie na osadach i  glinkach ochrowych. Kształtem przypomina drobne i  niewielkie wachlarzyki o wielkości 2-4 mm(czasami trochę większe) oraz miniaturowe spirale.

Temperatura powietrza w jaskini wynosi 7,2 ^oC – 7,8 ^oC, wilgotność względna 92-97 %. Jaskiniowy mikroklimat pomagają stabilizować glinki ochrowe (zawierają ok. 47-56 % wody), absorbujące i  uwalniające parę wodną. Unikalną i  piękną aragonitową dekorację jaskini uzupełniają wspaniałe marmurowe skały o kolorze turkusowym, mleczno-białym i  brązowym.

Ochtińska jaskinia aragonitowa jest zabytkiem światowego dziedzictwa UNESCO.

­­­­­­­­­­­­­

* Aragonit (CaCO₃) – minerał, rombowa odmiana węglanu wapnia, bezbarwny lub barwy białej, szarej, żółtej, zielonej, niebieskozielonej, lawendowej, czerwonej albo brązowej, pospolity składnik skorup i  szkieletów wapiennych organizmów współczesnych (np.pereł). Powstaje również wskutek procesów hydrotermalnych, krystalizuje z wód gorących źródeł lub tworzy nacieki w jaskiniach. Występuje w Hiszpanii, Austrii, Wielkiej Brytanii, Włoszech, Słowacji, Peru, Chile, Meksyku oraz krajach południowo-zachodniej Afryki. Posiada połysk szklisty, żywiczny. Z uwagi na miękkość, rzadko stosowany w jubilerstwie. Łupliwość wyraźna w jednym kierunku, przełam kruchy, muszlowy. Twardość 3,5 – 4 stopnia w skali Mohsa. Nazwa pochodzi od miejsca występowania – miejscowości Molina de Aragon (Hiszpania).

Waldemar Irenesuz Oszczęda