POLACY w historii miasta Bytča

     POLACY w historii miasta Bytča (pol. Bytcza)

     Saczkowski – zachowane dokumenty i  kronika miasta odnotowują, że za zgodą nitrzańskiego biskupa Michała II (1393-1399) został wójtem Bytczy. Bytcza była wówczas dobrem biskupstwa w Nitrze. Urząd wójtowski później za zgodą biskupa Mikołaja IV (1447-1455) sprzedał posiadającemu tytuł szlachecki Stanisławowi Żydowi z  miejscowości Trenčianske Bohuslavice, właścicielowi rozległych dóbr i  włości w województwie trenczyńskim.

     Mikołaj Świdrygał – ok. 1440 roku otrzymał w darze od króla Alberta (II Habsburskiego?) miejscowość Hliník nad Váhom (obecnie dzielnica Bytczy). Po jego śmierci miejscowość przeszła poprzez ożenek z  wdową po nim Dorotą i  na podstawie późniejszej donacji królewskiej w ręce miejscowego szlachcica Błażeja Podmanickiego. Po śmierci Błażeja majątek Mikołaja powrócił do rąk jego synów o czym świadczy zachowany dokument o sporze granicznym (o miedzę) pomiędzy Hliníkiem n.Váhom i sąsiednią miejscowością Kotešová z 1484 r. w którym jako właściciel ziemski występuje Mikołaj Świdrygał. Wydaje się, że po 1519 roku rodzina Świdrygałów straciła niniejsze włości na dobre na rzecz innych chociaż jeszcze do 1552 r. rościła sobie pretensje majątkowe do Hliníka Katarzyna, córka Mikołaja Świdrygały młodszego.

bytca212

     Walenty Plateanus – pochodził ze śląskiego Opola. Do Bytczy przybył w 1590 roku na zaproszenie miejscowego magnata Juraja Thurzo jako sławny pedagog i objął tutaj posadę rektora szkoły (gimnazjum), którą wykonywał do 1597 r. Jego wyjątkowy talent pedagogiczny i wychowawczy opisał Daniel Krman w rękopisie „Scrinia“. Chwalebnie wypowiedział się też o nim Gottfried Ludwig w ręcznie pisanym dziele o historii szkolnictwa, szkół i gimnazji wysoko oceniając jego talent dydaktyczny sięgający daleko poza granice Polski i Słowacji.

     Sendziwoj (Sędziwój, Sędziwoj) z Ostrorogu – palatyn kaliski. Dokumenty wspominają, że właścicielem Bytczy stał się 23 czerwca 1403 roku wzamian za co podarował Piotrowi, biskupowi z  Nitry (1399-1403) jako rekompensatę dobra pod Zoborem czyli w pobliżu jego siedziby.

     Słowicki – doświadczony wojskowy, który brał udział m.in. w Wiośnie Ludów – wydarzeniach rewolucyjnych i narodowowyzwoleńczych Słowaków w 1848 r. W dniu 10 kwietnia 1848 roku odbywały się na rynku i w kościele w Bytczy uroczystości związane ze Świętem Wolności (Wiosna Ludów w Europie) połączone z  poświęceniem chorągwi słowackiej ochotniczej Gwardii Narodowej. Słowicki powierzony został wtedy przeprowadzeniem defilady oddziałów wojskowych.

Na wesele Barbary Thurzo z  Krzysztofem Erdödy, które odbyło się 30 września 1612 r. na zamku w Bytczy oraz na ucztę weselną trwającą prawie dwa lata, zaproszony został również ówczesny władca Polski. Na uroczystościach weselnych reprezentowała go delegacja z Polski składająca się z czterech osób, której przewodził Jan Płaz. Wraz z nią na wesele przybyli również podobno polscy królewicze. Zaproszenie na ucztę weselną otrzymał również oprócz króla biskup krakowski.

 

Literatura i źródła

Oszczęda W.I., Wędrówki doliną Wagu- miasto Bytča i jego okolica, Žilina 2010, str.46-47

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda

sk_SKSlovak

Z organizačných a technických dôvodov rušíme oslavy- Deň poľskej vlajky a poľskej diaspóra 18.5.2024 v Rajeckých Tepliciach. O náhradnom termíne Vás budeme informovať.