POLSKIE WĄTKI W LITERATURZE SŁOWACKIEJ (XIX w.)

     POLSKIE WĄTKI W LITERATURZE SŁOWACKIEJ (XIX w.)

    

Warto wiedzieć, że dziewiętnastowieczni Słowacy bardzo lubili literaturę polską. Znali twórczość Adama Mickiewicza, Bronisława Trentowskiego, Michała Czajkowskiego, Kazimierza Brodzińskiego, Ignacego Krasickiego, Seweryna Goszczyńskiego i innych.

Tłumaczeniem polskich autorów zajmowało się mnóstwo znanych literatów słowackich. Oprócz najbardziej znanych → polonofilów słowackich XIX w., tłumaczeniem literatury polskiej zajmowali się na przykład: Pavol Dobšinský (1828-1885) – przekład ballady A.Mickiewicza, Ján Botto  (1829-1881) – prekłady twórczości A. Mickiewicza, Pavol Országh Hviezdoslav (1849-1921) – prekłady dzieł A. Mickiewicza, J. Słowackiego.

Polski wątek występuje również w twórczości  Ľudovíta Kubániho o pseudonimie Hladovanský (1830-1869), poety, prozaika, dramatopisarza, krytyka literackiego i polonofila, który między innymi napisał wierszowaną powieść Radziwillovna (Radziwiłówna), kráľovná poľská, opartą na XVI–wiecznej historii Polski. Bohaterem komedii „Drotár” (1860) napisanej przez Jána Palárika /pseudonym Beskydov, Ján Beskydov/ (1822-1870), dramatopisarza i publicysty, jest polski szlachcic Zalewski, ukrywający się pod fałszywym nazwiskiem na Węgrzech. Słowacko-polski wątek zawiera artykuł Krakowiak Słowaków podtatrzańskich napisany przez Jana Čajáka, pseudonim Lohinský (1830-1867), poety generacji szturowskiej i opublikowany w czasopiśmie Przyjaciel Domowy we Lwowie w 1863 roku. Rzeczywistym „oknem na świat“ czytelnika słowackiego z okresu XIX w.  było czasopismo Hronka – podtatranská zábavnice, literárna revue (rewia literatury), które wydawał w Bańskiej Bystrzycy w latach  1836 – 1838, Karol Kuzmány. W ukazującym się trzy razy w roku wspominanym czasopiśmie, Kuzmány publikował między innymi tłumaczenia z twórczości wybitnych przedstawicieli literatury światowej. Nie brak wśród nich było fragmentów poezji Mickiewicza i treści o polskich tematach., jak np. wiersz Poliak od Karela Sabinu – Sabinského (1813-1877), czeskiego literata, polityka i dziennikarza, który przypuszczał, że jest synem polskiego szlachcica i z tego powodu związany był uczuciowo z Polakami. Jest oczywiste, że Polacy znali już w tym czasie twórczość niektórych literatów słowackich. Zwłaszcza niektóre dzieła Jána Kollára (Slávy dcéra, Prekliata – Córa Sławy, Przeklęta), Pavla Jozefa Šafárika (Slovanské starožitnosti – Starożytności słowiańskie) Pavla Országha Hviezdoslava (Hájnikova žena – Żona gajowego), Svetozára Hurbana Vajanského (Búrka v zátiší, Spod jarma – Burza w zaciszu, Spod jarzma), twórczość poetycką Samo Chalupku (Mor ho!, Likavský väzeň, Starý väzeň, Bolo a bude, Junák, Bombura – Morduj, Likawski więzień, Stary więzień, Było i będzie, Junak, Bombur), Jana Matušku, Sama Tomášika oraz innych literatów słowackich. Wspominane bardzo aktywne, intensywne, przyjacielskie i gorące kontakty między Słowakami i Polakami przebiegały w okresie, gdy obydwa narody i ich ojczyzny znajdowały się pod jarzmem obcej niewoli.

 

Literatura i źródła:

Jagiełło M., Słowacy w polskich oczach. Obraz Słowaków w piśmiennictwie polskim, T. I, II., Warszawa 2005; Oszczęda W., Niektoré osobnosti slovenskej literatúry 19.storočia a ich vzťah k Poliakom /Niektórzy przedstawiciele literatury słowackiej XIX w. i ich stosunek do Polaków/, Zborník zo seminára realizovaného dňa 26.októbra 2010 v rámci Žilinského festivalu poľskej a slovenskej kultúry v Žiline, Žilina 2011, str. 40-47

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda