Ťažobne centrum-Banská Štiavnica

Wybierając się na wycieczkę na Słowację, do południowych sąsiadów Polski, nie sposób ominąć miejscowości, z których jeszcze nie tak dawno kraj  ten słynął. Jedną z nich  jest bez wątpienia Banská Štiavnica – miasto z ogromnymi tradycjami, liczące się także w Europie.

Banská Štiavnica to najstarsze miasto górnicze na Słowacji. Położone jest w malowniczej dolinie pogórza Štiavnické vrchy.

Miejscowość i znajdujące się w niej stare urządzenia górnicze wpisane zostały w 1933 roku na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Banská Štiavnica otrzymała przywileje miejskie już w 1245 roku.

Podstawą jej roz­woju i późniejszego rozkwitu były bogate złoża rud srebra, złota i innych cennych metali. W czasach średniowiecza zaliczana była do naj­większych miast górniczych w Europie. Była trzecim co do wiel­kości miastem ówczesnego Królestwa Węgierskiego.

Z punktu widzenia architektury i urbanistyki miejskiej jest swego rodzaju wyjątkowym „skarbcem“ budowlanym. Zacho­wało się w niej 339 obiektów za­bytkowych, z tego 13 zabytków słowackiego dziedzictwa narodowego. Do najbardziej znanych należy Zamek Miejski, zwany też Starym Zamkiem, zbudowany w odróżnieniu od Zamku Nowego, jako budowla fortyfikacyjna – twierdza, która miała stanowić ochro­nę i obronę przeciwko najazdom Turków.

 

Oprócz niego, znany jest Sąd Górniczy i budynek Izby Górniczej (Kammerhof), w których ­ obecnie znajduje się eks­pozycja Słowackiego Muzeum Gómiczego. Godny uwagi jest również gotycki kościół św. Ka­tarzyny, zbudowany w latach 1488-91 z cennymi freskami naściennymi, romański kościół z elementami stylu empire, pierwotnie gotycki ratusz, ba­rokowa kolumna – morowy słup Trójcy Świętej.

Ciekawą atrakcją miasta jest zegar wieżowy, na którym wskazówka minutowa pokazuje godziny a godzinowa – minuty. Wszystko po to, aby wprowadzić w błąd zapędzających się kiedyś tutaj Turków.

Podczas wycieczki po uliczkach i zakątkach miasta warto obejrzeć zabudowę kamieniczek i domów mieszczańskich na placu Trójcy Świętej, barokowy budy­nek, znany jako „Klopačka“, z któ­rego sygnał nawoływał górników do pracy oraz Bramę Piargską, która zachowała się jako resztka murów miejskich.

W okolicy miasta znajduje się mnóstwo budynków kopal­nianych i urządzeń górniczych, z których najciekawsze zoba­czyć można w Muzeum Górnic­twa, urządzonym w skansenie przyrodniczym nad jeziorem Klinger. Oprócz cennych zabyt­ków, miasto Banská Štiavnica oferuje wspaniałe widoki na okolicę otoczoną górami i jezio­rami. Niedaleko od miasta, na powierzchni7 ha, urządzono ar­boretum „Kysihýbel“. Znajduje się tam 230 gatunków egzotycz­nych drzew i krzewów.

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda