Włodzimierz Perzyński (1877 – 1930)

Włodzimierz Perzyński (1877 – 1930) – 135 rocznica urodzin

 

Włodzimierz Perzyński, polski dramaturg, pisarz, felietonista, krytyk literacki i filmowy okresu Młodej Polski i częściowo również dwudziestolecia międzywojennego, urodził się 6 lipca 1877 w Opocznie i zmarł 21 października 1930 w Warszawie.

Ukończył gimnazjum w Petersburgu gdzie interesował się rosyjską literaturą i dramaturgią w tym też nowatorską interpretacją teatru K. Stanisławskiego. W latach 1899-1901 przebywał we Florencji i Paryżu, gdzie zajmował się studiami nad literaturą włoską i francuską oraz odwiedził Egipt. Podjął też studia filozoficzne na Uniwersytecie Jagiellońskim, których niestety nie ukończył. Pozostał jednak w Krakowie gdzie w latach 1901-1904 współredagował dziennik „Głos Narodu” i publikował w nim swoje felietony.

Podczas pobytu w Krakowie często przebywał w kręgu miejscowej cyganerii artystycznej. Przyjaźnił się z wybitnymi przedstawicielami krakowskiego życia kulturalnego takimi jak Stanisław Przybyszewski, Władysław Orkan (Franciszek Smaciarz), Jan Augustyn Kisielewski, Adolf Nowaczyński, Tadeusz Boy-Żeleński. Bacznie i wnikliwie obserwował burzliwe życie bohemy co później skwapliwie wykorzystał w swojej twórczości literackiej. Jego dramaty i proza zaliczane są podobnie jak w przypadku Zofii Nałkowskiej do tzw. nurtu naturalistyczno-realistycznego.
W 1905 roku przeprowadził się do Warszawy i rozpoczął współpracę z „Tygodnikiem Ilustrowanym”. W latach 1908-1919 odbył kilka podróży zagranicznych, podczas których przebywał przez jakiś czas we Francji i Szwajcarii (1907-1912). W kraju współpracował z wieloma teatrami m.in. Teatrem Polskim, Teatrem Małym i Teatrem Komedia. Pisał liczne sztuki teatralne oraz tłumaczył na język polski sztuki francuskie i włoskie. Pełnił obowiązki wiceprezesa Polskiego Związku Autorów Dramatycznych.

Od pobytu w Paryżu w 1908 r. żywo się interesował się filmem i był jednym z pierwszych polskich krytyków filmowych.

Pod koniec życia cierpiał na postępującą głuchotę, ale mimo to brał czynny udział w życiu literackim i teatralnym.

Debiutował jako poeta w czasopismach. Od 1898 roku publikował wiersze w krakowskim Życiu. W 1901 (z datą 1902) ukazał się zbiór wierszy Poezje. Jako prozaik debiutował humoreską w tomie zbiorowym „Zza kulis Warszawy” (1901). Jako dramaturg zaś głośną sztuką „Lekkomyślna siostra” (wystawiona 1904, wydana 1907).
Sukcesy sceniczne uzyskały również sztuki „Aszantka” (wydana 1906, wystawiona 1907) i „Szczęście Frania” (wystawione 1909, wydane 1914).

Dramaturgiem jak sam Włodzimierz Perzyński oświadczył kiedyś w jednym z wywiadów, został przez przypadek. Brakowało mu po prostu pieniędzy na wypłacenie wcześniej zaciągniętego długu. Chcąc wybrnąć z kłopotliwej dla siebie sytuacji, opracował szkic komedii, który dotarł do Tadeusza Pawlikowskiego, ówczesnego  dyrektora teatru we Lwowie.

Pomysł sztuki przypadł dyrektorowi do gustu i skłonił jego autora do napisania całego utworu. Tak zrodziła się „Lekkomyślna siostra” (1904), która jak się później okazało, stała się jedną z najlepszych komedii Perzyńskiego. Pozostałe dwie to „Aszantka“ (1907) i „Szczęście Frania“ (1909). Dzięki nim właśnie nazwisko Włodzimierza Perzyńskiego na stałe figuruje w podręcznikach literatury i na teatralnych afiszach. Pozostały choć dość znaczny i obfity dorobek literacki Perzyńskiego jest obecnie niemal zupełnie zapomniany.

 

Waldemar Ireneusz Oszczęda