Białka Tatrzańska – podhalańska wieś z „banią”

Białka Tatrzańska jest niewielką podhalańską wsią z zabudową wzdłuż drogi krajowej nr 49, o długości ponad 8 kilometrów. Wieś zamieszkuje ponad 2 tysiące mieszkańców. Położona jest nad płynącą spod Tatr rzeką Białką, prawym dopływem Dunajca.

Administracyjnie znajduje się w województwie małopolskim, w powiecie tatrzańskim (Zakopane), w gminie Bukowina Tatrzańska.

Założona została na surowym korzeniu przez Wojciecha Nowobielskiego (Nowobilskiego) przypuszczalnie ok. 1637, z przywileju Władysława IV Wazy (1595-1648), króla Polski. Jej mieszkańcy zajmowali się gospodarką rolną, pasterstwem. Znani byli jako świetni kuśnierze produkujący dla potrzeb mieszkańców Podhala i Spisza, słynne białczańskie kożuchy (XVIII-XIX w.).

Miejscowość do której wchodziły dobra leśne w Tatrach (m.in. w okolicy Morskiego Oka i Wołoszyna), nazywała się początkowo „Nowa Białka”. Pochodzili z niej Nowobielscy (obecnie Nowobilscy) z rodu Budzów (Rusinów), przypuszczalnych założycieli wioski.

Mieszkała i tworzyła w niej poetka Hanka Nowobielska (właściwie: Janina Fiutowska).

Białka jest znaną miejscowością wypoczynkową posiadającą znakomite warunki do odpoczynku, relaksu oraz uprawiania turystyki letniej i sportów zimowych. Obok czynnego przez cały rok parku wodnego „Terma Bania”, znajdują się tutaj trzy wielkie ośrodki narciarskie: Kotelnica, Bania i Kaniówka z licznymi trasami narciarskimi i wyciągami krzesełkowymi.

Białka stanowi bazę wypadową do wycieczek turystycznych w pobliskie Tatry Wysokie, Tatry Bielskie, Pieniny i Beskidy.

W miejscowości warto zwrócić uwagę na:

– zabytkowy drewniany kościół pw. Szymona i Judy Tadeusza, zbudowany ok. 1700 -1765

roku przez Jędrzeja Topora i Jana Chlipalskiego, leżący na Szlaku Architektury Drewnianej,

pokryty gontem, z prezbiterium, nawą, wieżą z nadwieszoną izbicą i hełmem, z barokowo-

klasycystycznym wnętrzem,

– chronione zabytkowe lipy obok drewnianego kościoła pw. Szymona i Judy Tadeusza,

– murowany kościół pw. Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza z 1921 r. z

pomnikiem bł. Jana Pawła II na dziedzińcu.

Waldemar Ireneusz Oszczęda