24 maja br. minęło 470 lat od śmierci największego polskiego astronoma, Mikołaja Kopernika.
Jeden z największych i najwybitniejszych Polaków, urodził się 19 lutego 1473 roku w Toruniu, w rodzinie kupca krakowskiego Mikołaja i torunianki Barbary z rodu Watzenrode, córki miejscowego ławnika. Posiadał troje starszego rodzeństwa: brata Andrzeja i dwie siostry Barbarę i Katarzynę.
Po śmierci ojca opiekował się nim brat jego matki, Łukasz Watzenrode, wpływowy duchowny, kanonik kapituły włocławskiej i późniejszy biskup warmiński, który zadbał o jego właściwe wychowanie i wykształcenie.
Naukę szkolną rozpoczął w szkółce parafialnej urządzonej przy kościele farnym p.w. św.Jana w Toruniu i kontynuował we Włocławku. W latach 1491-1495 studiował na sławnej Akademii Krakowskiej. Później zdobywał wiedzę na uniwersytetach włoskich. Najpierw studiował astronomię i grekę w Bolonii a następnie medycynę w Padwie. W 1503 roku uzyskał doktorat z prawa kanonicznego na uniwersytecie w Ferrarze.
W końcu XV wieku był już kanonikiem warmińskim (1497). Po powrocie ze studiów włoskich przebywał na Warmii, głównie na dworze biskupim w Lidzbarku Warmińskim. Jako lekarz i sekretarz swojego wuja, Łukasza Watzenrode, uczestniczył zjazdach stanów pruskich w Malborku i Elblągu.
W 1510 roku zamieszkał w kapitule warmińskiej we Fromborku, gdzie prowadził obserwacje astronomiczne i pisał dzieło swojego życia. Pełnił też funkcję kanclerza kapituły warmińskiej. W latach 1516-1519 oraz w połowie 1521 roku zajmował się administracją dóbr kapituły w Olsztynie. Wsławił się obroną zamku olsztyńskiego podczas wojny polsko-krzyżackiej (1520-1521). Później był generalnym administratorem diecezji warmińskiej i komisarzem Warmii.
Był wybitnym polihistorem, humanistą, typowy człowiekiem okresu Odrodzenia. Osiągnął znaczne sukcesy nie tylko w astronomii, którą zajmował się poza pracą na rzecz kapituły we Fromborku, ale też w matematyce, prawie, strategii wojskowej, medycynie. Był również tłumaczem i zajmował się różnymi zagadnieniami ekonomicznymi, w tym zasadami reformy walutowej opartej na projekcie poprawy pieniądza i ujednolicenia monety polskiej i pruskiej (traktat „Rozprawa o biciu monety”-1517).
W końcu życia za namową Jerzego Joachima van Lauchen, zwanego Retykiem (Rheticus), profesora matematyki na uniwersytecie w Wittenberdze, zdecydował się na ogłoszeniu drukiem wyników swoich wieloletnich badań astronomicznych. Epokowe dzieło naukowe Kopernika „De revolutionibus orbium coelestium” (O obrotach ciał niebieskich) ukazało się krótko przed zgonem autora w 1543 roku w Norymberdze. Przedstawiona naukowo i ze szczegółami heliocentryczna wizja Wszechświata, która była sprzeczna z ówczesnym średniowiecznym dogmatem kościelnym o budowie świata, zapoczątkowała liczne spory religijne i ideologiczne. Była początkiem nowego sposobu myślenia, nowego miejsca Ziemi i człowieka we Wszechświecie. Stanowiła przełom naukowy i wywołała jedną z najważniejszych rewolucji naukowych okreśĺaną jako „rewolucję kopernikańską”.
Mikołaj Kopernik zmarł we Fromborku gdzie również po odnalezieniu jego doczesnych szczątków, został ponownie pochowany w Bazylice Katedralnej w maju 2010 roku.
Imieniem Kopernika nazwany został między innymi krater na Księżycu i pierwiastek chemiczny z grupy metali przejściowych w układzie okresowym Copernicium (Cn).
Waldemar Ireneusz Oszczęda
Slovak 
Polish